WULANGAN 8
TEKS PANATACARA
1.
Pangertene Panatacara
Panatacara kerep uga diarani dening babrayan
agung minangka panatacara pambywara, pranata adicara, pranata titilaksana,
pranata laksitaning adicara utawi Master of Ceremony (MC).
Pranatacara kuwi sawijining paraga (wong) sing
duwe jejibahan nglantarake titilaksana (lakune) sawijining upacara adat
temanten, kesripahan, resmi/formal, pepanggihan (pertemuan), pajamuan (pesta),
pangaosan utawa pentas (show) lan sapanunggale.
2.
Perangan teks panatacara
Minangka kanggo ancer-ancer yen kanggo gawe
ngrengrengan teks panatacara parasiswa kudu weruh pokok-pokok teks panatacara
mau. Dene pokok (batang tubuhe) teks pranata cara, yaikut:
a. Salam pambuka. Salam pambuka kanthi tembung, “Asalamualaikum
Warahmatullah wabarokatuh” (tumrap wong Islam), utawa tembung “nuwun kawula
nuwun”.
b. Puji syukur konjuk marang Gusti ingkang Maha Kuwasa sarta
ngaturake sholawat salam konjuk marang kanjeng Nabi Muhammad
c. Sapa aruh. Sapa aruh utawa aruh-aruh marang kabeh para tamu
unddangan. Anggone sapa aruh mau diwiwiti saka wong sing paling tua nganti
marang sing enom, saka sing pangkate luwih dhuwur nganti sing endhek.
d. Ancasing gati. Ancasing gati yaiku apa kang dadi tujuan saka
adicara kang diadani (dilaksanakan) ing wektu iku paraga pranatacara kudu weruh
kanthi gamblang ngenani adicacaaapa sing diangit dening panatacara kudu klop
karo panyuwune sing duwe gawe, sarta kudu klop karo swasanane serta cundhuk
karo tatanan adat kang ana ing bebrayan (masyarakat) kono.
e. Panutup. Ing perangan panutup iki prantacaara nggatur marang
para rawuh mungguh acara kang dirantam, sarta ngajak ngenut lakuning pahagyan
kanthi kepenak
f. Salam penutup.
3.
Unsur-unsur panatacara
Sarat Panatacara
Kanthi gladhen lan sarat laku pitung perkara.
Dening Rama Sudi Yatmana (1989:1) di jlenterhake kanthi aran Saptama
Pangolahing Raga, yaiku:
a. Magatra, yaiku bleger wewujudane rupa, adining sastra lan
nyandang penganggo kang trep, pantes lan jangkep. Solah bawa sing luwes lan ora
digawe-gawe
b. Malaksana, mlaku samlaku, sapecak sajangkah ditata runtut, luwes
mrabawani, ora ingah-ingih lan ora wigah wigih sarta ora ngisin-ngisini
c. Mawastha, ngadeg jejeg, ora kendo, ora dhoyong
d. Maraga: ora grogi, ora wedi, ora gmeeter, anteb lan anteng
obahe wawak, sirah, gulu, siku, asta lumrahe samadya ora katon ndhangak tangan
kudu bisa nambahi cetha paa kagn diucapake.
e. Malaghawa, trampil kepara trengginas, cag ceg, lancar, gancar,
sembada ing karya. Ora ngleler nangin uga ora katon grusa grusu
f. Matanggap, tanggap ing sakabehe swasana, sarta bisa andayani
regenge swasana. Mula pranata cara uga bsa gawe gumrengsenge swasana prasat
bisa aweh tetamba tumrap wong kang nandhang susah/ sungkawa
g. Mawwat: anteb, mantebm ngentasi purwa, madya lan wasaning
karya. Dadi pranata cara kudu bisa ngedhaleni acara wiwit kawitan, tengahan,
lan pungkasane acara kanthi manteb lan sampurna. Aja nganti ana acara kagn
kececer keliwatan uwal saka rantaman
4.
Teknik maca panatacara
Sajroning macakake panatacara mbutuhake
kaprigelan supaya kang ngrungokake isa rumangsa seneng lanpranatacarane gampang
dingreteni. Kaprigelan kasebut kaya andharan iki.
a. Nggunakake pangucap kang trep
b. Pamedhote ukara kang trep
c. Nggunakake intonasi, nada, lan tekanan kang trep
d. Ngreteni tandha wacan kanthi trep
e. Swara kang cetha
f. Ngatur alon lan cepete pamaca
g. Ngolah treping mlebu wetuning napas
h. Mahami wacan
i. Percaya marang dhiri pribadi
5.
Tuladha Teks Panatacara
PAHARGYAN PENGANTEN
Ass. Wr. Wb
Kasugengan, rahmat saha
berkah dalem Gusti ingkang Maha Agung mugi tansah kajiwa kasarira dening para
tamu ingkang minulya.
Nuwun, para
sesepuh, para pinisepuh ingkat dahat kinabekten. Para
pangembating praja ingkang tuhu sinudarsana.Bapak-bapak Ibu-ibu, para rawuh
kakung miwah putrid ingkang dahat kinurmatan.
Inggih awit saking
keparengipun Bapak…….. sekaliyan, kula kapitados ndherekaken lampahing adicara
pahargyan prasaja ing kalenggahan punika.
Dene wigatosing sedya, Bapak…….sekaliyan kersa mahargya putra
penganten sarimbit, inggih punika……….., putra-putrinipun Bapak Ibu……..,
saha nakmas…………, putra kakungipun Bapak……..sekaliyan ing pidalem
ing…………..
Awit saking pangestunipun
para rawuh sedaya, putra kekalih sampun kaleksanan nindakaken akad nikah kanthi
wilujeng, nalika wau wonten ing……..
Para rawuh ingkang minulya,
keparenga kula ngaturaken reroncening adicara, ingkang sampun rinancang dening
sedaya keluwarga.
a. Adicara
ingkang sepisan inggih menika pambuka.
b. Adicara ingkang kaping kalih, inggih menika atur pambagya saking
keluwarga.
c. Ndhungkap
adicara ingkang kaping
tiga inggih menika paring sabda
saking keluwarga penganten kakung.
d. Kalajengaken adicara ingkang kaping sekawan inggih menika atur
pangandikan saking keluwarga pengantin putri.
e. Tataran
adicara ingkang kaping gangsalinggih menika sabdatama utawi ular-ular.
f. Adicara ingkang pungkasan inggih menika panutup.
Para rawuh ingkang dahat kinurmatan, minangka pambukaning
pahargyan menika sumangga kula dherekaken sesarengan maos Basmallah. Dene
para rawuh ingkang ngrasuk agama sanes, kula sumanggakaken miturut
kapitadosanipun piyambak. Sumangga kula dherekaken.